Place zabaw, siłownie zewnętrzne i inne miejsca rekreacyjne – nowe warunki sytuowania

ZASADY UTRZYMANIA, PRZEGLĄDY TECHNICZNE I DOKUMENTACJA TECHNICZNA

Obecnie bardzo wiele uwagi poświęca się promowaniu zdrowego trybu życia, w tym ćwiczeniom fizycznym. Przede wszystkim dzieci i młodzież powinni mieć dostęp do miejsc relaksu oraz przeznaczonych do aktywnego odpoczynku i uprawiania sportu poza szkołą czy domem. Obszarami, które są przeznaczone dla ogólnie pojmowanej rekreacji, są place zabaw, siłownie czy bieżnie zewnętrzne, boiska, korty tenisowe itp. Także wiele osób dorosłych nie wyobraża sobie normalnego funkcjonowania bez korzystania z tego rodzaju terenów. Dla zapewnienia prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży oraz zadbania o sprawność fizyczną społeczeństwa niezwykle ważna jest powszechna dostępność do placów zabaw oraz obszarów przeznaczonych do uprawiania różnego rodzaju dyscyplin sportowych. W związku z powyższym, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom osób zamieszkujących w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, przygotowana została obszerna nowelizacja przepisów techniczno-budowlanych związanych z organizowaniem, sytuowaniem i bezpieczeństwem placów zabaw. Pierwotnie wytyczne te miały wejść w życie w dniu 1 kwietnia 2024 r., jednak ze względu na liczne wnioski jednostek samorządu terytorialnego zdecydowano o przesunięciu tego terminu na dzień 1 sierpnia 2024 r.

Wytyczne zawarte w regulacjach prawnych zakładają również, że tereny sportu i rekreacji muszą być miejscami bezpiecznymi. Jest to szczególnie istotne w przypadku placów zabaw, gdzie przebywają najmłodsze dzieci. Oznacza to, że w celu zminimalizowania zagrożeń dla użytkowników tych miejsc konieczne jest właściwe zaprojektowanie i wyposażenie placów zabaw. Natomiast w trakcie eksploatacji kluczowym działaniem podmiotów odpowiedzialnych za te tereny będzie przeprowadzanie regularnych kontroli i napraw w celu zapewnienia należytego stanu technicznego wszystkich elementów składających się na plac zabaw, siłownię zewnętrzną, skate park itd.

Zgodnie z dyspozycjami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 682 z późn. zm.) za właściwą lokalizację oraz umiejscowienie odpowiednich urządzeń sportowych czy zabawowych odpowiada inwestor oraz projektant, a na etapie powstawania takiego przedsięwzięcia – inwestor i kierownik budowy (jeżeli został powołany), natomiast na etapie użytkowania zrealizowanej inwestycji podmiotem odpowiedzialnym jest właściciel lub zarządca tego terenu rekreacyjnego czy sportowego. Oczywiście, w każdym okresie – czy to powstawania, czy eksploatacji placu zabaw, boiska, siłowni zewnętrznej itd. – osoby odpowiedzialne muszą dysponować odpowiednią dokumentacją techniczno-budowlaną. Ma to kluczowe znaczenie szczególnie w sytuacji przeprowadzania czynności kontrolnych przez organy administracji państwowej, a także z punktu widzenia odpowiedzialności karnej (gdyż funkcjonariusze organów administracji publicznej mogą kierować wnioski o ukaranie lub nakładać grzywny w drodze mandatu karnego), ale przede wszystkim jest istotne przy rozstrzyganiu sporów natury cywilnej.

Warto w tym miejscu podkreślić, iż sposób sytuowania urządzeń zabawowych, jak też częstotliwość i zakres niezbędnych kontroli, zostały przedstawione w Polskich Normach dotyczących tej tematyki.

W dalszej części publikacji przedstawione zostaną obecnie obowiązujące, jak i przyszłe/przewidywane przepisy związane z problematyką terenów rekreacyjnych, takich jak: place zabaw, siłownie zewnętrzne oraz boiska, korty i inne tego rodzaju obiekty. Ponadto przeanalizowana zostanie kwestia dokonywania kontroli okresowych stanu technicznego, sposobu ich udokumentowania oraz regulacji prawnych w tym zakresie.

OBIEKTY BUDOWLANE TWORZĄCE TERENY REKREACJI I SPORTU – WYMAGANIA PRZEPISÓW USTAWY PRAWO BUDOWLANE

Tereny rekreacyjne mogą być aranżowane w rozmaity sposób, w zależności od docelowej grupy osób, które będą z nich korzystały. Wynika to różnorodnych potrzeb, wieku oraz sprawności czy umiejętności ich potencjalnych użytkowników. Innym przedsięwzięciem jest budowa placu zabaw, innym – boiska szkolnego czy realizacja zewnętrznej siłowni lub rolkowiska. Warto podkreślić, że każdy sposób dostosowywania przestrzeni publicznej bądź prywatnej dla konkretnej grupy osób ma charakter indywidualny, ze względu na warunki obiektywne. Inaczej będzie realizowany mały plac zabaw w niewielkim parku przy przedszkolu (dwie ławki, huśtawka i piaskownica), a inaczej – rozległy plac zabaw urządzony na terenie osiedla mieszkaniowego, na obszarze którego zamieszkuje kilkanaście tysięcy osób (wygrodzony, monitorowany, z wszelkiego rodzaju urządzeniami zabawowymi, minikolejką linową i niewielkim boiskiem do koszykówki itp.). W obowiązujących do dnia dzisiejszego regulacjach prawnych nie zawarto szczegółowych definicji placu zabaw, boiska sportowego czy siłowni zewnętrznej. Logiczną tego konsekwencją jest pewna swoboda interpretacyjna przepisów budowlanych. Potwierdza to przyjęta linia orzecznicza sądów, z której wynika, iż sprawy związane z tego typu zamierzeniami budowlanymi muszą być rozpatrywane indywidualnie.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 682 z późn. zm.) definiuje dwa pojęcia, które mają zastosowanie podczas planowania i później realizacji każdej inwestycji związanej z organizacją zewnętrznego terenu rekreacyjnego (z wyjątkiem wznoszenia obiektów kubaturowych). Pierwszym z tych pojęć jest „obiekt małej architektury”. W dyspozycjach art. 3 pkt 4 lit c. ustawy Prawo budowlane określono obiekty małej architektury jako niewielkie obiekty (…) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki. W wyżej przytoczonej definicji najważniejszym określeniem obiektów małej architektury jest przymiotnik jakościowy „niewielki”. Drugim zasadniczym terminem jest scharakteryzowane w pkt 9 ustawy Prawo budowlane urządzenie budowlane, czyli: (…) urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Biorąc pod uwagę powyższe definicje, można uściślić, że place zabaw, siłownie zewnętrzne czy inne rekreacyjne zespoły obiektów należy traktować jako wydzielony zespół obiektów małej architektury (piaskownice, zjeżdżalnie, huśtawki, bramki, zabudowane stoły do ping ponga itp.) oraz urządzeń budowlanych (ogrodzenie, nawierzchnia tartanowa, sztuczna trawa itp.) służących zabawie, rekreacji oraz uprawianiu sportu. Tożsame podejście można odnaleźć w orzeczeniach sądów administracyjnych. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 grudnia 2019 r., sygn. akt II SA/Go 783/19 (LEX nr 2762406): Plac zabaw, jako kategoria budowlana, nie został wyodrębniony jako autonomiczne pojęcie na gruncie upb. Stąd też za zasadne i wymagane należy uznać podjęcie działań interpretacyjnych pozwalających tę kwestię rozstrzygnąć. W ocenie Sądu plac zabaw nie zalicza się do budynków (art. 3 pkt 2 upb) ani budowli (art. 3 pkt 3). Rozważenia wymaga natomiast kwestia, czy można go zaliczyć do obiektów małej architektury, o jakich mowa w art. 3 pkt 4 lit. c upb. Treść powołanego przepisu pozwala zaliczyć do tej kategorii niewielkie obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki. Wobec tak ukształtowanej wypowiedzi prawodawcy należy stanąć na stanowisku, że obiektem małej architektury nie jest „plac zabaw”, lecz poszczególne jego elementy składające się na funkcjonalną całość. Plac zabaw to pewien wyodrębniony funkcjonalnie zespół obiektów małej architektury, służący codziennej rekreacji dzieci.

Biorąc pod uwagę ww. rozważania, należy ustalić, jaki tryb administracyjny powinien poprzedzać inwestycje związane z budową placu zabaw lub innego miejsca sportu czy rekreacji. W chwili obecnej, zgodnie z wytycznymi niezmienionego jeszcze § 40 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1225), w zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych. Jest to jedyny przypadek zamierzenia budowlanego, który zgodnie z obowiązującym prawem ściśle precyzuje konieczność zlokalizowania takiej przestrzeni rekreacyjnej w projekcie zagospodarowania działki dla inwestycji, a jego realizacja podlega obowiązkowi uzyskania pozwolenia na budowę. Jeżeli tereny rekreacji i sportu w zamyśle inwestora mają stanowić odrębne zamierzenie budowlane, wówczas podlegają przepisom art. 29 ustawy Prawo budowlane. Zgodnie z jego treścią (ust. 1 pkt 20 oraz pkt 21 i pkt 28) nie wymaga pozwolenia na budowę, natomiast wymaga dokonania zgłoszenia w organie administracji architektoniczno-budowlanej, budowa boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji, a także budowa ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m (stanowiących niejednokrotnie wygrodzenie obszaru przeznaczonego do uprawiania sportu, np. skateparku czy boiska z bieżną itp.) oraz budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych (czyli niewielkie publiczne place zabaw). Zgłoszenia, o którym mowa powyżej, inwestor powinien dokonać przed rozpoczęciem realizacji robót budowlanych. Organ administracyjny ma 21 dni od momentu wpłynięcia wniosku na weryfikację zgłoszenia i ewentualne wniesienie sprzeciwu w drodze decyzji. Może również wezwać do uzupełnienia wniosku, jeżeli zawiera on braki. Jednym z dokumentów składanych jako załącznik do wniosku zgłoszenia jest projekt lub szkic planowanego placu zabaw, boiska lub innego miejsca sportu i rekreacji. Umiejscowienie poszczególnych urządzeń i elementów wyposażenia placu zabaw czy siłowni zewnętrznej powinno być zgodne z wytycznymi zawartymi w obowiązujących na dzień złożenia wniosku przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

OBIEKTY BUDOWLANE TWORZĄCE TERENY REKREACJI I SPORTU – OGÓLNY ZARYS WYTYCZNYCH BUDOWY

Najważniejsze wskazówki związane z lokalizacją placów zabaw i innych miejsc rekreacji czy aktywizacji sportowej znajdują się w przepisach §§ 19 i 40 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1225). Dokładnie zostały określone minimalne odległości miejsc postojowych lub otwartego garażu od placu zabaw oraz boiska dla dzieci i młodzieży. Ponadto założono minimalne nasłonecznienie placu zabaw oraz jego odległość od linii rozgraniczających drogę, miejsc gromadzenia odpadów oraz okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi.

Zupełne przemodelowanie podejścia do palców zabaw prezentuje natomiast nowelizacja warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, która wejdzie w życie z dniem 1 sierpnia 2024 r., a wprowadzona została rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2023 r., poz. 2442). Pierwszą istotną zmianą jest wprowadzenie w słowniku w § 3 definicji publicznego dostępnego placu, który również obejmuje place zabaw. Przepis pkt 27 stanowi, iż publicznie dostępnym placem będzie: „ogólnodostępny teren służący rekreacji, komunikacji, pełniący także funkcję reprezentacyjną; jest to teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako teren placu lub rynku lub jako teren komunikacji drogowej publicznej, a w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – jako użytek gruntowy oznaczony w ewidencji gruntów i budynków jako tereny rekreacyjno-wypoczynkowe lub jako droga, oznaczone odpowiednio symbolem: Bz lub dr”. Sformułowanie ogólnodostępny teren służący rekreacji niewątpliwie będzie dotyczyło placów zabaw w miejscach publicznych. Ponadto został rozbudowany § 40 warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, dotyczący jedynie placów zabaw i miejsc rekreacyjnych. Wprowadzone zostały szczegółowe zasady organizowania placów zabaw (przy uwzględnieniu osób niepełnosprawnych), tj.:

1. Plac zabaw dla dzieci, dostępny również dla osób ze szczególnymi potrzebami, wykonuje się w przypadku budowy jednego budynku mieszkalnego wielorodzinnego, w którym liczba mieszkań przekracza 20, a także w przypadku budowy zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w którym liczba mieszkań przekracza 20, przy czym co najmniej 30% powierzchni placu zabaw dla dzieci znajduje się na terenie biologicznie czynnym.

2. Miejsce rekreacyjne, dostępne również dla osób ze szczególnymi potrzebami, wyposażone w miejsca do wypoczynku, wykonuje się w przypadku budowy zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w którym liczba mieszkań przekracza 20, przy czym co najmniej 30% powierzchni miejsca rekreacyjnego znajduje się na terenie biologicznie czynnym.
 

Oznacza to, że nowe regulacje rozporządzenia będą zdecydowanie bardziej rygorystycznie traktowały większe inwestycje mieszkaniowe pod względem konieczności uwzględnienia placu zabaw w projekcie zagospodarowania działki lub terenu oraz bilansu terenów biologicznie czynnych, tj. zielonych.

Postawiono również na lepsze nasłonecznienie: Nasłonecznienie co najmniej 50% powierzchni placu zabaw dla dzieci powinno wynosić co najmniej 2 godziny, liczone w dniach równonocy w godzinach 10:00–16:00. W zabudowie śródmiejskiej dopuszcza się nasłonecznienie nie krótsze niż 1 godzina. Nowością jest także doprecyzowanie odległości od ciągów pieszo-jezdnych czy linii rozgraniczających ulicę.

Wprowadzony został wymóg ogrodzenia placu zabaw dla dzieci. Wskazane zostały dokładnie wytyczne do zrealizowania takiego ogrodzenia: Ogrodzenie placu zabaw dla dzieci od strony drogi, ulicy, parkingu lub ciągu pieszo-jezdnego wykonuje się z materiałów i w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludziom i zwierzętom. Ogrodzenie to posiada:

1) wysokość nie mniejszą niż 1,0 m,

2) furtkę o szerokości co najmniej 1,2 m nieutrudniającą dostępu osobom ze szczególnymi potrzebami.
 

W pozostałych przypadkach dopuszczono ogrodzenie placu zabaw dla dzieci w postaci żywopłotu.

Przepisy, które szczególnie dotknęły deweloperów oraz samorządy terytorialne planujące inwestycje mieszkaniowe, to wytyczne dotyczące wymaganej powierzchni placów zabaw. Po nowelizacji, czyli od dnia 1 sierpnia bieżącego roku, powierzchnia placu zabaw dla dzieci powinna wynosić co najmniej:

1) 1 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 21 do 50 mieszkań,

2) 50 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 51 do 100 mieszkań,

3) 0,5 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 101 do 300 mieszkań,

4) 200 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się powyżej 300 mieszkań.
 

W celu uproszenia planowania takiego terenu dopuszczono możliwość podział placu zabaw dla dzieci na części, przy czym minimalna powierzchnia każdej z nich ma wynosić 50 m².

Dla budownictwa mieszkaniowego wprowadzone zostały również pewne wymogi dotyczące placów zabaw w zależności od ilości mieszkań w projektowanym budynku:

„W przypadku budowy jednego budynku mieszkalnego wielorodzinnego, w którym liczba mieszkań przekracza 20, dopuszcza się:

1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci, gdy w odległości do 750 m, liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych, od granicy działki, na której znajduje się budynek, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci,

2) wykonanie placu zabaw dla dzieci o powierzchni wynoszącej co najmniej 50% powierzchni, (…) nie mniejszej niż 20 m², w przypadku gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej,

3) niewykonanie placu zabaw dla dzieci i wykonanie sali zabaw o powierzchni (…) nie mniejszej niż 50 m² wewnątrz budynku, w przypadku gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej”.
 

W sytuacji gdy projektowany jest zespół mieszkaniowy o znacznej liczbie mieszkań, przewidziano inne rozwiązania:

„W przypadku budowy zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w którym liczba mieszkań przekracza 20, w zabudowie śródmiejskiej, dopuszcza się:

1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci, gdy w odległości do 300 m, liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych, od granicy działki, na której znajduje się zespół budynków, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci,

2) wykonanie placu zabaw dla dzieci o powierzchni wynoszącej co najmniej 50% powierzchni, lecz nie mniejszej niż 20 m^2”.
 

Nowością jest również wprowadzenie dyspozycji dotyczących urządzeń zabawowych:

„Na placu zabaw dla dzieci zapewnia się wyposażenie o różnej funkcji zabawy oraz dostosowane do różnych kategorii wiekowych dzieci, umożliwiające jednoczesne korzystanie z wyposażenia przez co najmniej 5 dzieci na każde 20 m² powierzchni placu zabaw dla dzieci”.

Umożliwione także zostało sytuowanie palców zabaw na stropodachach, przy równoczesnym wprowadzeniu pewnych ograniczeń.

Ponadto do regulacji rozporządzenia wprowadzono bezpośrednie odniesienie do Polskich Norm: „Wyposażenie placu zabaw dla dzieci oraz jego nawierzchnia spełnia wymagania określone w Polskich Normach dotyczących wyposażenia placów zabaw i nawierzchni”. Tym samym wskazano, że przy projektowaniu i realizacji placów zabaw należy mieć na uwadze wytyczne normowe, choć nie jest to obowiązkowe (zgodnie z przepisami odrębnymi dotyczącymi normalizacji). Co do zasady stosowanie Polskich Norm nie jest obligatoryjne, jednak ze względów bezpieczeństwa obiekty budowlane służące do rekreacji, zabawy i sportu powinny spełniać ich wymogi. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy Prawo budowlane każdy obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, przy zapewnieniu bezpieczeństwa użytkowania i dostępności. Zapewnienie bezpieczeństwa i zgodności z zasadami wiedzy technicznej, którymi niewątpliwie są Polskie Normy, pozwala na takie zaprojektowanie i realizację placu zabaw czy innego miejsca rekreacji i sportu, aby jego użytkowanie odbywało się przy jak najmniejszym ryzyku poważanego wypadku.

Niżej zostały wymienione ważne normy związane z wyposażeniem i budową terenów rekreacyjnych. Najnowsze wersje norm dotyczących placów zabaw zostały wymienione także w załączniku do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Część z nich ma status norm wycofanych, niestety niezastąpionych aktualnymi normami przetłumaczonymi na język polski. Mając na uwadze to, jak specjalistyczną wiedzę regulują różnego typu opracowania normalizacyjne, należy posługiwać się tymi wydanymi w języku polskim, aby uniknąć ewentualnych błędów wynikających z nieodpowiedniego tłumaczenia. Polski Komitet Normalizacyjny na swojej stronie internetowej www.wiedza.pkn.pl jednoznacznie wskazał, iż: „Normy wycofane zawierają rozwiązania mniej nowoczesne, ale to nie znaczy, że są błędne”. Tym samym nie ma przeszkód w stosowaniu zasad projektowania i utrzymania zawartych w normach przywołanych poniżej:

Normy z grupy PN-EN 1176 odnoszące się do wyposażenia publicznych placów zabaw oraz określające wymogi dla bezpiecznej nawierzchni na placach zabaw:

• PN-EN 1176-1:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 1: Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN 1176-1:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 1: Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN 1176-1:2017-12 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 1: Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN 1176-2:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 2: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań huśtawek.
• PN-EN 1176-2:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 2: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań huśtawek.
• PN-EN 1176-2+AC:2020-01 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 2: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań huśtawek.
• PN-EN 1176-3:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 3: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań zjeżdżalni.
• PN-EN 1176-3:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 3: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań zjeżdżalni.
• PN-EN 1176-3:2017-12 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 3: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań zjeżdżalni.
• PN-EN 1176-4:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 4: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań kolejek linowych.
• PN-EN 1176-4:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 4: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań kolejek linowych.
• PN-EN 1176-4+AC:2019-03 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 4: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań kolejek linowych.
• PN-EN 1176-5:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 5: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań karuzeli.
• PN-EN 1176-5:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 5: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań karuzeli.
• PN-EN 1176-5:2020-03 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 5: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań karuzeli.
• PN-EN 1176-6:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 6: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań urządzeń kołyszących.
• PN-EN 1176-6:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 6: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań urządzeń kołyszących.
• PN-EN 1176-6+AC:2019-03 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 6: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań urządzeń kołyszących.
• PN-EN 1176-7:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 7: Wytyczne instalowania, sprawdzania, konserwacji i eksploatacji.
• PN-EN 1176-7:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 7: Wytyczne instalowania, sprawdzania, konserwacji i eksploatacji.
• PN-EN 1176-7:2020-09 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 7: Wytyczne instalowania, sprawdzania, konserwacji i eksploatacji.
• PN-EN 1176-10:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 10: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań całkowicie obudowanych urządzeń do zabaw.
• PN-EN 1176-10:2009/Ap1:2013-08 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 10: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań całkowicie obudowanych urządzeń do zabaw.
• PN-EN 1176-11:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 11: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań sieci przestrzennej.
• PN-EN 1176-11:2014-11 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. Część 11: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań sieci przestrzennej.
   

Normy dotyczące nawierzchni:

• PN-EN 1177:2009 Nawierzchnie placów zabaw amortyzujące upadki. Wyznaczanie krytycznej wysokości upadku.
• PN-EN 15330-1:2014-02 Nawierzchnie terenów sportowych. Darń syntetyczna i mechanicznie igłowane nawierzchnie przeznaczone głównie do użytkowania w terenie niekrytym. Część 1: Specyfikacja nawierzchni z darni syntetycznej stosowanych w piłce nożnej, hokeju, treningu rugby, tenisie i w uprawianiu wielu dyscyplin sportowych.
   

Pozostałe pomocne normy:

• PN-EN 14974:2007 Urządzenia dla użytkowników sprzętu rolkowego. Wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN 16630: 2015-06 Wyposażenie siłowni plenerowych zainstalowane na stałe. Wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN ISO/IEC 17050-1:2010 Ocena zgodności. Deklaracja zgodności składana przez dostawcę. Część 1: Wymagania ogólne.

Podsumowując powyższe rozważania, można jednoznacznie stwierdzić, że bez względu na to, w jakiej rzeczywistości prawnej przyjdzie inwestorowi rozpocząć budowę placu zabaw czy innego miejsca sportu czy rekreacji, taka inwestycja będzie podlegała ścisłym przepisom prawa, a montaż poszczególnych urządzeń będzie obwarowany szeregiem wytycznych i zasad, o których osoba odpowiedzialna za budowę czy projektant powinni pamiętać oraz je wdrożyć przy realizacji tego rodzaju zamierzenia budowlanego.

TERENY REKREACYJNE, SPORTOWE I PLACE ZABAW – OBOWIĄZUJĄCE PRZEPISY ZWIĄZANE Z ZASADAMI BEZPIECZNEGO ICH UŻYTKOWANIA

Podstawowe obowiązki podmiotów odpowiedzialnych za obiekty budowlane sformułowane zostały w przepisie art. 5 ust. 2 ustawy Prawo budowlane. Stanowi on, iż wszystkie obiekty budowlane należy użytkować w sposób zgodny z przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia ich właściwości użytkowych i sprawności technicznej. Z punktu widzenia zarządzania takimi miejscami, jak place zabaw czy inne tereny sportu i rekreacji, z których korzystają głównie dzieci i osoby młode, szczególne względy bezpieczeństwa powinny motywować właściciela lub zarządcę do wykazania należytej staranności przy wykonywaniu swoich obowiązków. Takie działania sprowadzają się do zapewnienia bezustannego nadzoru technicznego nad urządzeniami oraz obiektami małej architektury, a w razie stwierdzenia zniszczeń i braków – do natychmiastowych napraw i remontów elementów, które uległy uszkodzeniom. Właściwa organizacja kontroli stanu technicznego tego typu obiektów ma zasadnicze znaczenie dla znacznego ograniczenia ryzyka wystąpienia nieszczęśliwego wypadku spowodowanego nieodpowiednim utrzymaniem tych urządzeń czy elementów wyposażenia.

Kontrola i szczegóły utrzymania placów zabaw oraz innych terenów rekreacji i sportu w regulacjach zawartych w ustawie Prawo budowlane

W przepisach ustawy Prawo budowlane przewidziano obowiązek kontroli obiektów małej architektury i urządzeń częściej niż raz na pięć lat, jeśli stanowią element otoczenia obiektu wzniesionego na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Zupełnie zostały w tym aspekcie pominięte obiekty, których budowa prowadzona była na podstawie zgłoszenia lub bez dodatkowych procedur. Warto jednak podkreślić, iż przepisem podstawowym, z którego wprost wynika obowiązek przeprowadzania regularnych kontroli stanu technicznego jest art. 61 ustawy Prawo budowlane:

Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany:

1) utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2,

2) zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych odziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.
 

Ze względu na swoją specyfikę i przeznaczenie place zabaw, boiska oraz inne obiekty służące uprawianiu sportów czy rekreacji są permanentnie narażone na destrukcyjne działanie czynników zewnętrznych o charakterze naturalnym czy zniszczenia spowodowane działalnością człowieka. Tym samym rzetelność i drobiazgowość w zarządzaniu takim obszarem ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników. Oznacza to, że nawet najdrobniejsze zaniedbania w stosunku do czynności związanych z utrzymaniem terenu placu zabaw czy innego miejsca służącego aktywności na świeżym powietrzu mogą mieć bardzo poważane konsekwencje. W przypadku skrajnej niestaranności oraz niefrasobliwości właściciela lub zarządcy osoby korzystające z takiego miejsca są narażone na utratę zdrowia, a nawet życia. Co oczywiste, takie działania i zaniechania pociągają za sobą konsekwencje nie tylko w zakresie odpowiedzialności cywilnej, ale również odpowiedzialności karnej. W regulacjach ustawy Prawo budowlane przewidziano, że w razie wykazania ewidentnych błędów tym zakresie osobie odpowiedzialnej może grozić nawet kara pozbawienia wolności. Zgodnie z 91a ustawy Prawo budowlane: Kto nie spełnia, określonego w art. 61, obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym (…) lub nie zapewnia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Obecnie obowiązujące przepisy ustawowe dotyczące okresowych kontroli stanu technicznego w odniesieniu do terenów sportu, rekreacji, placów zabaw i boisk wskazują dwa przypadki, gdy przegląd budowlany powinien być przeprowadzany przez osobę posiadającą stosowne przygotowanie zawodowe. Pierwszy z nich, o którym już wspomniano wyżej, to kontrola wynikająca z art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, czyli kontrola okresowa wykonywana co najmniej raz na pięć lat w zakresie określenia stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, dla wzniesienia którego wymagane było uzyskanie pozwolenia na budowę (z pewnymi wyłączeniami), estetyki obiektu budowlanego oraz jego oto...